آیات خدا شناسی دردوقسمت،قسمت اول راههای خدا شناسی، قسمت دوم معرفی خداوندا زکلام خدا درقرآن:
اما قسمت اول راهها ی خدا شناسی:
درسوره مبارکه روم(سوره30)ده مورد ازنشانه های خداوند متعال ذکرشده این آیات را مرور می کنیم:
1. سورة روم *وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ (20)
2. سورة روم *وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (21)
3. سورة روم *وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمینَ (22)
4. سورة روم *وَ مِنْ آیاتِهِ مَنامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ابْتِغاؤُکُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (23)
5. وَ مِنْ آیاتِهِ یُریکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فَیُحْیی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (24)
6. سورة روم *وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّماءُوَ الْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذا دَعاکُمْ دَعْوَةً مِنَ الْأَرْضِ إِذاأَنْتُمْ تَخْرُجُونَ (25)
7. سورة روم *وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِیُذیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (46)
دراین دوآیه ازسوره فصلت پنج نشانه از نشانه های خدای متعال ذکر شده:
8. سورة فصلت * وَ مِنْ آیاتِهِ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذی خَلَقَهُنَّ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ (37)
تذکر: این آیه سجده واجب دارد0
9. سورة فصلت *وَ مِنْ آیاتِهِ أَنَّکَ تَرَى الْأَرْضَ خاشِعَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَیْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذی أَحْیاها لَمُحْیِ الْمَوْتى إِنَّهُ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ (39)
دراین دو آیه ازسوره شوری چهار نشانه ازنشا نه های خدای متعال ذکر شده:
10.سورة شوری* وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ وَمابَثَّ فیهِما مِنْ دابَّةٍ وَهُوَعَلىجَمْعِهِمْ إِذا یَشاءُ قَدیرٌ (29)
11.سورة شوری* وَ مِنْ آیاتِهِ الْجَوارِ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلامِ (32)
تذکر1: ازمجموع آیات فوق نوزده نشانه ازنشانه های خدای متعال بیان شده ولی دومورد آن تکرارشده عبارت ازآسمان وزمین هم درسوره روم آیه 22ذکر شده وهم درسوره شوری آیه 29ذکر شده بااین حساب هفده نشانه ازنشانه های خدای متعال ذکر شده وهرنشانی مارابه به ذو نشان(خدای متعال) راهنمای می کند0
فهرست نشانه ها به ترتیب عبارتند از:
1- خلق بشر ازخاک 2- خلق همسر 3- خلق آسمانها 4- خلق زمین 5-اختلاف زبانها6- اختلاف رنگها وقیافه ها7- خواب در شب روز8-رعدوبرق هنگام نزول باران
9- برپائی آسمان وزمین به امر خدای متعال10- بادها11- شب 12-روز 13- خورشید14- ماه 15- نزول باران 16- خلقت انواع جنبندگان 17- جریان کشتیها دردریاها
تذکر2:برای استفاده ازنشانه های فوق شرائطی ذکرشده با توجه با این شرائط می شود ازنشا نه ها معرفت وشناخت ذونشان(خدا) پیداکرد،وآن شرائط عبارتند از :
1- فکرکردن* إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (21)
2- آگاهی وعلم* إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمینَ (22)
3- گوش شنوا داشتن* إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِق َوْمٍ یَسْمَعُونَ (23)
4- تعقل استفاده بهینه از عقل* إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (24)
نتیجه وحکمت نشانه ها شکر گذاری از نعمتهای الهی : وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (46)
ترجمه آیات: به تر تیب ازسوره روم 7آیه وسوره فصلت دوآیه وسوره شوری دوآیه مجمو عا 11 آیه می با شد:
1. 20 و از نشانههاى او این است که شما را از خاک آفرید، سپس به ناگاه شما [به صورت] بشرى پراکنده مىشوید.
2. 21 و از نشانههاى او این که از خودتان همسرانى براى شما آفرید تا در کنارشان آرام گیرید، و میانتان دوستى و مهربانى نهاد. آرى در این [نعمت] براى مردمى که مىاندیشند نشانههایى است.
3. 22 و از نشانههاى [قدرت] او آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف زبانها و رنگهاى شماست. قطعا در این [امور] براى دانشوران نشانههاست.
4. 23 و از نشانههاى [حکمت] او خواب شما در شب و روز و طلب [معاش] شما از فضل اوست. به راستى در این، براى مردمى که گوش شنوا دارند دلایلى است.
5. 24 و از نشانههاى او [این که] برق را براى بیم و امید نشانتان مىدهد، و از آسمان باران مىفرستد و زمین را پس از مرگش بدان زنده مىکند. همانا در این براى مردمى که تعقّل مىکنند نشانههاست.
6. 25 و از نشانههاى او این است که آسمان و زمین به امر او برپاست، سپس
چون شما را با یک بار خواندن از زمین بخواند، در دم شما [از گورها] خارج مىشوید.
7. 46 و از نشانههاى او این است که بادها را بشارت دهنده مىفرستد، و تا بخشى از [باران] رحمتش را به شما بچشاند و تا کشتىها به فرمان او روان شوند، و شما از فضل او [روزى] بجویید، باشد که شکرگزار باشید.
ازسوره فصلت 2آیه:
8. 37 و از آیات خدا شب و روز و خورشید و ماه است. نه براى خورشید سجده کنید نه براى ماه، و خدا را سجده کنید که آنها را خلق کرده، اگر تنها او را مىپرستید.
9. 39 و از [دیگر] نشانههاى او این است که تو زمین را افسرده مىبینى، و چون باران بر آن فرو فرستیم به جنبش در آید و گیاه آورد. آرى کسى که آن را زنده کرده قطعا زنده کنندهى مردگان است. بىتردید او بر هر چیزى تواناست.
از سوره شوری 2آیه:
10*29- و از نشانههاى [قدرت] او آفرینش آسمانها و زمین و آنچه از [انواع] جنبندگان در میان آن دو پخش نموده است، و او هرگاه بخواهد برگردآوردن آنها قادر است.
11*32 و از نشانههاى [قدرت] او کشتىهایى است چون کوهها که در دریا روانند.*********************************
تفسیر: آیات خدا در آفاق و انفس! ازتفسیر نمونه، ج16، ص: 389
این آیات و قسمتى از آیات بعد نکات جالبى از دلائل توحید و نشانههاى پروردگار را در نظام عالم هستى بازگو کرده، و بحثهاى گذشته را تکمیل مىنماید ومىتوان گفت رویهمرفته بخش مهمى از آیات توحیدى قرآن را همین آیات تشکیل مىدهد.
این آیات که همه با تعبیر من آیاته (یکى از نشانههاى خدا ...) آغاز مىشود و آهنگ مخصوص و لحن گیرا و جذاب و تعبیرات مؤثر و عمیقى دارد مجموعا از هفت آیه تشکیل شده که شش آیه آن پشت سر هم و یک آیه جداگانه است (آیه 46 همین سوره).
این هفت آیه تقسیمبندى جالبى از نظر آیات" آفاقى" و" انفسى" دارد، به طورى که سه آیه در باره آیات انفسى (نشانههاى خدا در وجود خود انسان) و سه آیه در باره آیات آفاقى (نشانههاى عظمت پروردگار در بیرون وجود انسان) و یک آیه از آیات انفسى و هم از آیات آفاقى سخن مىگوید.قابل توجه اینکه آیاتى که با این جمله شروع مىشود در قرآن یازده آیه بیش نیست که هفت آیه آن در همین سوره روم است، و دو آیه در سوره فصلت (آیه 37 و 39) و دو آیه در سوره شورى است (آیه 29 و 32) و مجموع این یازده آیه حقا یک دوره کامل توحید است.*
درمقام دوستی حضرت امام حسن علیه السلام:
، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَى عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ الْبَزَّازِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ
عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَرَادَ أَنْ یَتَمَسَّکَ بِعُرْوَةِ اللَّهِ الْوُثْقَى الَّتِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ فَلْیَتَوَالَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُحِبُّهُمَا مِنْ فَوْقِ عَرْشِه
تهیه و تنظیم : محمد علی ذاکری از طلاب حوزه علمیه قم
سلام صلوات بطورتفصیل به محضرنورانی معصومین علیهم السلام(بحارالانوار، ج99، ص 217)
معصوم چهارم:حضرت ابو محمد امام حسن مجتبی علیه السلام
دراین زیارتنامه به معرفی امام علیه السلام پرداخته شده درچهار بخش:
بخش اول: معرفی حسب ونسب ومظلومیت حضرت
السَّلَامُ وَ الصَّلاةُ:
أ- عَلَى السِّبْطِ الْأَکْبَرِ ابْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ الْمُطَهَّرِ
ب- السَّلَامُ عَلَى السِّبْطِ الثِّقَةِ الْمُرْتَضَى وَ ابْنِ الْوَصِیِّ الْمَرْضِیِّ
ت- الْمَقْتُولِ الْمَسْمُومِ
ث- وَ الزَّکِیِّ الْمَظْلُومِ
ج- وَ سِبْطِ الرَّسُولِ
ح- وَ ابْنِ الْبَتُولِ
خ- السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدِی یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ وَ أَخَا حُجَّتِهِ
د- السَّلَامُ عَلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
بخش دوم:معرفی مقام حضرت
أ- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الثِّقَةِ الْمُرْتَضَى
ب- وَ دَاعِی الْأُمَّةِ الْمُجْتَبَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ
ت- خَلِیفَةِ الصَّادِقِ
ث- وَ الْأَمِینِ السَّابِقِ
ج- الْعَامِلِ بِالْحَقِّ
ح- وَ الْقَائِلِ لِلصِّدْقِ
خ- وَ الْإِمَامِ الْمُقَدَّمِ
د- وَ الْوَلِیِّ الْمُکَرَّمِ
ذ- وَ جَوْزِ الْبِلَادِ
ر- وَ غَیْثِ الْعِبَادِ
أَطْیَبَ وَ أَفْضَلَ وَ أَحْسَنَ وَ أَکْمَلَ وَ أَزْکَى وَ أَنْمَى مَا صَلَّیْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ أَحِبَّائِکَ صَلَاةً تُبَیِّضُّ بِهَا وَجْهَهُ وَ تُطَیِّبُ بِهَا رُوحَهُ وَ تُکْرِمُ بِهَا شَأْنَهُ وَ تُعْلِی بِهَا مَکَانَهُ وَ تُعَظِّمُ بِهَا شَرَفَهُ وَ تُزَیِّنُ بِهَا غُرَفَهُ وَ تُشَرِّفُ بِهَا مَنْزِلَتَهُ فِی دَارِ الْقَرَارِ فِی أَعْلَى عِلِّیِّینَ فِی مَحَلِّ الْأَبْرَارِ مَعَ آبَائِهِ الصَّادِقِینَ الْأَخْیَارِ
بخش سوم :سیره عملی حضرت
1. فَقَدْ عَمِلَ بِطَاعَتِکَ
2. وَ نَهَى عَنْ مَعْصِیَتِکَ
3. وَ فَارَقَ الْغَدْرَ
4. وَ نَهَى عَنِ الشَّرِّ
5. وَ أَحَبَّ الْمُؤْمِنِینَ
6. وَ أَبْعَدَ الْفَاسِقِینَ
7. وَ کَانَ لَهُ أَمَدٌ وَ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ أَحَدٌ
8. وَ لَمْ یَتِمَّ لَهُ عَدَدٌ فَلَزِمَ عَنْ أَبِیهِ الْوَصِیَّةَ
9. وَ دَفَعَ عَنِ الْإِسْلَامِ الْبَلِیَّةَ
10.فَلَمَّا خَافَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ الْفِتَنَ
11.رَکَنَ إِلَى الَّذِی إِلَیْهِ رَکَنَ
12.وَ کَانَ بِمَا أَتَى عَالِماً
13.وَ عَنْ دِینِهِ غَیْرَ نَائِمٍ
14.فَعَبَدَکَ بِالاجْتِهَادِ
15.وَ لَمْ یَقْنَعْ بِالاقْتِصَادِ
16.فَأَثْبَتَ الدِّینَ
17.وَ مَضَى عَلَى الْیَقِینِ
بخش چهارم:دعا درحق حضرت
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ جَزَاءِ الصَّادِقِینَ الدُّعَاةِ الْمُجْتَهِدِینَ الْقَادَةِ الْمُعَلِّمِینَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِی الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ أَبْلِغْهُمْ عَنَّا السَّلَامَ وَ ارْدُدْ عَلَیْنَا مِنْهُمُ السَّلَامَ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ*
درمقام دوستی حضرت امام حسن علیه السلام
، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَى عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ الْبَزَّازِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ
عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَرَادَ أَنْ یَتَمَسَّکَ بِعُرْوَةِ اللَّهِ الْوُثْقَى الَّتِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ فَلْیَتَوَالَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ
فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُحِبُّهُمَا مِنْ فَوْقِ عَرْشِه
تهیه و تنظیم : محمد علی ذاکری از طلاب حوزه علمیه قم
میلاد کریم اهل بیت امام مجتبی علیه السلام مبارک باد
واما ارتباط خداشناسی با شناخت پیامبر وامامان معصوم صلوات الله علیهم اجمعین وبادین خدا:
فرازی ازدعای غیبت:
اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ رَسُولَکَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى
حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینى0 دراین فراز ازدعای غیبت(علت نام گذاری این دعای شریف به دعای غیبت شاید این باشد این دعا وظایف ما درزمان غیبت حضرت ولی عصر علیه السلام بیان شده علاوه دستور است درزمان غیبت حضرت این دعارا بخوانیم) ارتبا ط خدا شناسی با رسول اعظم و امامان معصوم صلوات الله علیهم اجمعین و دین معلوم می شود،زیر ا اولین خواسته ما دراین دعا خداشناسی است، اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَکَ،وبعد علت آغاز دین خدا شناسی است بیان شده،وآن این است اگر خداوند شناخته نشود پیامبرخدا شناخته نخواهد شد، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ رَسُولَکَ، واگرخداوپیغمبر شناخته نشود امامان معصوم صلوات الله علیهم اجمعین شناخته نخواند شد، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ،وبدون شناخت امامان معصوم صلوات الله علیهم اجمعین دین شناسی امکان پذیرنخواهد شد، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینى،بااین بیان معلوم شد چرا حضرت امیرعلیه السلام فرمود اول دین خدا شناسی است، وچرا انبیاء علیهم السلام اولین هدفشان ازبعثت دعوت مردم به خدا شناسی بوده، زیرا تا خداشناخته نشود راهی برای دین نخواهد بود0 درپایان بخش اول ،خداشناسی1حدیث دراهمیت خداشناسی وطلیعه است برای بخش دوم، راههای خداشناسی،
سرآغا زدانش خداشناسی:
4- [التوحید] مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْقُرَشِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْلَى الْکُوفِیِّ عَنْ جُوَیْبِرٍ عَنِ الضَّحَّاکِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ جَاءَ أَعْرَابِیٌّ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِّمْنِی مِنْ غَرَائِبِ الْعِلْمِ قَالَ مَا صَنَعْتَ فِی رَأْسِ الْعِلْمِ حَتَّى تَسْأَلَ عَنْ غَرَائِبِهِ قَالَ الرَّجُلُ مَا رَأْسُ الْعِلْمِ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَعْرِفَةُ اللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ قَالَ الْأَعْرَابِیُّ وَ مَا مَعْرِفَةُ اللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ قَالَ تَعْرِفُهُ بِلَا مِثْلٍ وَ لَا شِبْهٍ وَ لَا نِدٍّ وَ أَنَّهُ وَاحِدٌ أَحَدٌ ظَاهِرٌ بَاطِنٌ أَوَّلُ آخِرُ لَا کُفْوَ لَهُ وَ لَا نَظِیرَ فَذَلِکَ حَقُّ مَعْرِفَتِهِ0
دردعای یا علی یاعظیم قسمت اول درباره خدا شناسی است،البته مربوط به بخش دوم خدا شناسی وآن راههای خدا شناسی است، یکی ازراههای خدا شناسی آشنا شدن با نامهای مبارک وصفات باعظمت خدا ست0دردعای یا علی عظیم هفت صفت خدای سبحان ذکر شده هرکدام این صفات باتوجه به معنای آن معرفت مارا بخدای رحمان افزوده میکند،لذا این بخش از دعارا خدا شناسی نام نهادیم،واما آن هفت صفت عبارتند از:1- علی بمعنی علو وعالی بود2-عظیم :باعظمت وبزرگ ازنظرمقام وهمه خوبیها،3- غفور: بسیار بخشنده، 4- رحیم :مهربان 5- رب عظیم :صاحب وپرورش دهنده باعظمت، 6- سمیع : شنوا،7- بینا،(به گفتار وکردار خلائق آگاهی دارد) دربین هفت صفت همه از صفات ثبو تی خداست یعنی دارای این صفات است، یک صفت خدا را باسلب بیان فرموده دراین صفت نظیر ومانند را از اوسلب کرده آن عبارت است از: انت الرب الذی لیس کمثله شئی یعنی خدایا توربی هستی نظیر نداری این نفی کردن نظیر این درس را بما می دهد هیچکدام صفات اورا بادیگرا ن قیا س نکنیم واین قیاس کردن و اورا شبیه به دیگری قرار دادن یکی ازاقسام شرک است جداباید ازخود داری کنیم زیرا شرک بخدا ظلم به اوست واز گنا هان کبیره است،قبل ازذکر آیات درباره نهی ازشرک حدیثی درباره نفی نظیر ومانند از ذات ربوبی خداوند سبحان،
فصل اول خدا شناسی، وراههایی آن*
دراین فصل دومطلب بررسی می شود:
1- اهمیت خداشناسی0
2- راههای شناخت خدا0
اما مطلب اول تمام انبیاء هدفشان این بود مردم را باخدا آشنا کنند، زیرا آغاز دین وپایه اول آن خداشناسی است چنا نکه امیر بیان حضرت علی علیه السلام درکتاب شریف نهج البلاغه خطبه اول فرموده: اول الدین معرفته ابتداء وآغاز دین خداشناسی است،و ازخدا شناسی به پیغمبر شناسی واز پیغمبر شناسی به امام شناسی واز امام شناسی به دین شناسی خواهدر سید0
درتوضیح دومطلب فوق اولا به بعضی ازآیات درباره سخن انبیاء علیهم السلام درمعرفی خداوند متعال ووظایف مردم درمقابل خالق خویش اشاره خواهد شد وسپس ارتبا ط
خدا شنا سی بادین ازدعای غیبت استفاده خواهیم برد0
الف آیاتی درباره خدا شناسی ووظایف مردم درمقابل خداوند متعال :
1- وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ إِنِّی لَکُمْ نَذیرٌ مُبینٌ (25)
أَنْ لا تَعْبُدُوا إِلاَّ اللَّهَ إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ أَلیمٍ (26)
و به راستى نوح را به سوى قومش فرستادیم، [که بگوید] من براى شما بیمرسانى آشکارم،
که جز خدا را نپرستید همانا من از عذاب روزى دردناک بر شما بیمناکم.
2- وَ إِلى عادٍ أَخاهُمْ هُوداً قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ مُفْتَرُونَ(50)
و به سوى قوم عاد، برادرشان هود را [فرستادیم]. گفت: اى قوم من! خدا را بپرستید که شما را هیچ خدایى جز او نیست، [و] شما [در شرک به خدا] دروغبافانى بیش نیستید.
3- وَ إِلى ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ هُوَأَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فیها فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَریبٌ مُجیبٌ (61)
61- و به سوى [قوم] ثمود، برادرشان صالح را [فرستادیم]. گفت: اى قوم من! خدا را بپرستید که براى شما هیچ معبودى جز او نیست. اوست که شما را از زمین پدید آورد و شما را به عمران آن وا داشت. پس از او آمرزش بخواهید، آنگاه به درگاه او توبه کنید که پروردگار من [به شما] نزدیک و اجابت کننده است.
4- وَ إِلى مَدْیَنَ أَخاهُمْ شُعَیْباً قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ وَ لا تَنْقُصُوا الْمِکْیالَ وَ الْمیزانَ إِنِّی أَراکُمْ بِخَیْرٍ وَ إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ مُحیطٍ(84)
و به سوى [اهل] مدین برادرشان شعیب را [فرستادیم]. گفت: اى قوم من! خداوند را بپرستید که براى شما جز او معبودى نیست، و پیمانه و ترازو را مکاهید، به راستى شما را در نعمت و خوشى مىبینم، ولى از عذاب روزى فراگیر بر شما بیمناکم.
5- وَ إِبْراهیمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اتَّقُوهُ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (16)
إِنَّما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً وَ تَخْلُقُونَ إِفْکاً إِنَّ الَّذینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا
یَملِکُونَ لَکُمْ رِزْقاً فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ وَ اشْکُرُوا لَهُ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (17)
16- و ابراهیم را [فرستادیم] چون به قوم خویش گفت: خدا را بپرستید و از او پروا دارید.
17- جز این نیست که به جاى خداوند، بتهایى را مىپرستید و دروغى مىسازید. در حقیقت، آنها را که جز خدا مىپرستید، مالک روزى شما نیستند. پس روزى را نزد خدا بجویید و او را بپرستید و وى را سپاس گزارید که به سوى او بازگردانده مىشوید. 6- وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً قالَ بِئْسَما خَلَفْتُمُونی مِنْ بَعْدی أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّکُمْ وَ أَلْقَى الْأَلْواحَ وَ أَخَذَ بِرَأْسِ أَخیهِ یَجُرُّهُ إِلَیْهِ قالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونی وَ کادُوا یَقْتُلُونَنی فَلا تُشْمِتْ بِیَ الْأَعْداءَ وَ لا تَجْعَلْنی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (150)
150- و چون موسى خشمناک و اندوهگین به نزد قوم خود بازگشت، گفت: پس از من بد جانشینانى برایم بودید! آیا در بارهى امر پروردگار خویش [و تمدید میعاد] عجله کردید؟ و الواح را بینداخت و سر برادرش را گرفته به سوى خود مىکشید. [هارون] گفت: اى پسر مادرم! این قوم، مرا تضعیف کردند و نزدیک بود مرا بکشند. پس مرا دشمن شاد مکن، و مرا در شمار ستمکاران میاور.
ازآیاتی که از نظرتان گذشت دومطلب را بازگومی کند:
1- ترغیب قوم خود به شناخت خدای یکتا واعتراض شدید برقوم خود به جهت انتخاب غیر خدای یکتا، ازمطلب اول نتیجه می گیریم مهمترین هدف انبیاء دعوت مردم بسوی خداییکتا،
2- دعوت مردم به عبادت خدای یکتا، ازمطلب دوم استفاده میشود انبیاء رسالتشان بعدازآشنا سختن مردم با خدای یکتا مهمترین دستور به قوم خود عبادت وبندگی خداست، پس ازاین آیات استفاده میشود انبیاءبرای هدایت بشرمبعوث شدند وهدایت درپرتو دوامر است:1- خداشناسی2- عبادت وبندگی خدا0
واما ارتباط خداشناسی با شناخت پیامبر وامامان معصوم صلوات الله علیهم اجمعین وبادین خدا:
فرازی ازدعای غیبت:
اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ رَسُولَکَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى
حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینى0 دراین فراز ازدعای غیبت(علت نام گذاری این دعای شریف به دعای غیبت شاید این باشد این دعا وظایف ما درزمان غیبت حضرت ولی عصر علیه السلام بیان شده
ب آثار دعا دراحادیث:
1- د عا مغزعبادت است:الد عا مخ العبادة
2- د عاسلاح انبیاء0
وَ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ عَلَیْکُمْ بِسِلَاحِ الْأَنْبِیَاءِ فَقِیلَ وَ مَا سِلَاحُ الْأَنْبِیَاءِ قَالَ الدُّعَاءُ
3- دعا قضای الهی را برمی گرداند0
عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدُّعَاءُ یَرُدُّ الْقَضَاءَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ
4- د عا کلید رحمتهای الهی0
فَأَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ رَحْمَةٍ
5- د عاسبب رواشدن حاجتها0
وَ نَجَاحُ کُلِّ حَاجَةٍ
6- به قرب خدا راهی نیست مگر دعا0
وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ إِلَّا بِالدُّعَاءِ
7- د عا قلعه اجابت است0
الدُّعَاءُ کَهْفُ الْإِجَابَةِ کَمَا أَنَّ السَّحَابَ کَهْفُ الْمَطَرِ
8- د عا اثرش ازنیزه بیشتر است0
وَ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ الدُّعَاءُ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ
9- د عا بلارا برطرف می کند0
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ وَ الطَّلِبَةَ إِلَى اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ یَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ قُدِّرَ وَ قُضِیَ فَلَمْ یَبْقَ إِلَّا إِمْضَاؤُهُ فَإِذَا دُعِیَ اللَّهُ وَ سُئِلَ صُرِفَ الْبَلَاءُ صَرْفاً
10- د عاء ازتمام بلاها شفاءاست0
قَالَ الصَّادِقُ ع عَلَیْکَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ
مقدمه رابادوآیه ازقران کریم دراهمیت دعا وده مطلب ازکلمات نورانی معصومین علیهم السلام درآثاردعا به پا یا ن می بریم
*******
مقدمه دراهمیت دعا و آثار آن:
الف اهمیت دعا درقرآن:
1- سورة فرقان77: بنده بدون دعا مورد اعتناء خداوند نخواهد بود0
قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزاماً*
بگو که اگر دعاى شما (و ناله و زارى و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایى داشت؟ که شما کافران (آیات حق را) تکذیب کردید و به کیفر همیشگى آن گرفتار خواهید شد. *
2- سورة غافر60*:تکبر جویان ازدعا اهل آتش جهنمند
وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ
و خداى شما فرمود که مرا با (خلوص دل) بخوانید تا دعاى شما مستجاب کنم. آنان که از (دعا و) عبادت من اعراض و سرکشى کنند زود با ذلت و خوارى در دوزخ شوند.*
*****
فرارسیدن ماه مبارک رمضان بر مهمانان خدا مبارک باد
0* درسهایی ازادعیه*دعای ماه مبارک رمضان*جلسه 1*
متن د عا: یا عَلِىُّ، یا عَظیمُ، یا غَفُورُ، یا رَحیمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ، الَّذى لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَىءٌ ،وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَه، ُوَکَرَّمْتَهُ، وَشَرَّفْتَهُ، وَفَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُور،ِ وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذى فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَىَّ، وَهُوَ شَهْرُرَمَضانَ، الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآن، َهُدىً لِلنّاسِ، وَبَیِّنات، مِنَ الْهُدىوَالْفُرْقانِ، وَجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْر،ِوَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْر،ٍفَیاذَالْمَنِّ، وَلا یُمَنُّ عَلَیْکَ، مُنَّ عَلَىَّ بِفَکاکِ رَقَبَتى مِنَ النّارِ، فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ ، وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ0
ترجمه دعا:ای خدای بلند مقام،ای بزرگوار،ای آمرزنده،ای مهربان،توی خدای بزرگ،که هیچ مثل ومانند ندارد،وبه گفتاروکردارخلق شنوا وبیناست،واین ماه است که مقامش را عظیم کردی،وکرامت،وشرافت،وفضیلتش،بر سایرماهها دادی،واین ماه است که روزه اش برمن واجب گردانیدی،واین ماه رمضان است،که درآن قرآن نازل فرمودی، برای را هنمایی مردم،وروشن کردن راه هدایت،وجدانمودن حق از باطل،وشب قدرا دراین ماه مقرر داشتی،که آن شب را بر هزار ماه برتری دادی،پس ای خدایی که بر همه منت داری،وهیچکس برتومنت ندارد،برمن منت گزاردرمیان آن همه بندگانت که منت گزارده ای،وازآتش دوزخ نجات بخش،وبه بهشت ابد ت داخل گردان،به حق رحمت بی پایانت، ای مهربانترین مهربانان ********************************** *****
شرح دعا:درپنج بخش بررسی می شود:
الف: خداشناسی1-یا عَلِىُّ یا عَظیمُ 2-یا غَفُورُ یا رَحیمُ3- اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ 4- الَّذى لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَىءٌ5- وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ0
ب: شناخت ماه مبارک رمضان1- وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ2- وَکَرَّمْتَهُ
3-وَشَرَّفْتَهُ 4- وَفَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ 5- وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذى فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَىَّ 6- وَهُوَ شَهْرُرَمَضانَ7- الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ
ج: شناخت قرآن1- هُدىً لِلنّاسِ 2- وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدىوَالْفُرْقانِ
8- وَجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ:
د: شناخت شب قدر1- وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ
ه: شناخت آداب دعا:1- فَیاذَالْمَنِّ 2-وَلا یُمَنُّ عَلَیْکَ3- مُنَّ عَلَىَّ بِفَکاکِ
رَقَبَتى مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ4-وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یااَرْحَم َالرّاحِمینَ0
*****
شرح این دعای شریف:
دریک مقدمه وپنج فصل ویک خاتمه ترتیب داده شده است0
0مقد مه: دراهمیت دعا،
فصل اول:خداشناسی واهمیت آن وراههای خداشناسی(س روم)
فصل دوم : شناخت ماه مبارک رمضان(44صحیفه سجادیه)
فصل سوم :شناخت قرآن (خ110نهج البلاغه وخ ول)
فصل چهارم : شناخت شب قدر(س قدرودخان)
فصل پنجم:آداب دعا
خاتمه: شکرگذاری برتوفیق عبادت وآثارآن ومذمت ناسپاسی وآثارآن
خداوندا بحق محمد وآلش مارا دراین مهما نی باعظمت راهمان ده وتوفیق روزه خاص الخاص عطا فرما ودعاهای مارا مستجاب فرماآمین یا رب العالمین
